Deprem ve Samsun!...

Samsun ve Deprem deyince akla ilk gelen 1943 Ladik Depremi oluyor.
Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ), Samsun’un güneyinde bulunan Ladik, Havza ve Vezirköprü ilçelerinden geçiyor. 1943 Ladik Depremi’nin etki, hasar ve kayıp durumuna bakıldığında Samsun'un ve dolaysıyla 17 ilçenin bu fay hattının etkisi altında olduğu bir gerçektir.
Bu fay hattı dışında İlyaslı yöresinden Samsun il sınırlarına giren Erikli Ters Fayı da bulunmaktadır. Bu fayın 85 km’lik kısmı Samsun il sınırlarındadır.
Diğer bir fay olan Merzifon-Esençay Fayı (MEF)’da Samsun için önemli bir deprem kaynağı.
Bunların dışında tüm Karadeniz sahiline paralel uzanan Karadeniz içi fay sistemleri de bulunmakta.
Samsun için yapılan deprem tehlike analizinde 50 yıl içerisinde bölgede 7,5 büyüklüğündeki bir depremin olma olasılığı %27,4 olarak hesaplanmış.
***
27 Kasım 1943 Saat: 00.20’de Ladik (Samsun)’de Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde meydana gelen 7,2 şiddetindeki Ladik Depremi’nde bölgede 4.016 insan hayatını yitirmiş, 4.471 kişi yaralanmış, 23.785 ev yıkılmış, 40.000 civarı hasarlı bina kayda geçmiş.
Ladik Depremi’nin Samsun genelinde bıraktığı etkiye bakıldığında 1.500'e yakın can kaybı, 500'ü ağır 1.100 yaralı ve 8.000'in üzerinde yıkık bina tespit edilmiş.
Veriler, depreme ait tüm kayıpların neredeyse yarısının Samsun'da olduğunu göstermektedir.
Depremin etkisi o kadar büyük ki Ladik Gölü ve Tersakan Irmağı, Ladik Depremi sonucunda oluşmuş.
***
27 Aralık 1939’deki 7,9 şiddetli Erzincan Depremi’nde de Samsun etkilenmiş. Samsun merkez ve ilçelerinde birçok ölü ve yaralı olmuş, evler, cami ve minareler yıkılmış, kamu binaları zarar görmüş. Öyle ki Samsun merkezde sıvası çatlamayan ev kalmamış, 5 minare yıkılmış, 20’den fazla ev enkaz haline gelmiş. Çarşamba ilçe merkezinde ilk gün 21 vatandaşın cesedi enkaz altından çıkarılmış, 59 yaralının çok ağır olan 8’i Samsun Memleket Hastanesi’ne sevk edilmiş. Çarşamba köylerinde 14 vatandaş ölmüş, 40 vatandaş da yaralanmış. Çarşamba Hükümet Konağı kısmen çökmüş. Terme köylerinde de 39 ev, 7 fırın, 12 ambar, harap olmuş, 5 köylü yaralanmış, 1 vatandaş ölmüş.
***
17 Ağustos 1668'de sabaha karşı, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda oluşan 8,0 şiddetli depremin de merkez üssü Ladik Gölü'nün güney kıyısı. 1668 Kuzey Anadolu depreminde Bolu'dan Erzincan'a kadar ve Karadeniz kıyısı boyunca kayıplar ve hasarlar oluşmuş. Bolu şehrinin depremde neredeyse tamamen yıkıldığı ve 1.800 kişinin hayatını kaybettiği, fay boyunca daha doğuda ciddi hasar meydana geldi ve Merzifon ile Niksar arasında 6.000 kayıp daha belirtiliyor. Depremin Samsun’a da etkisi büyük. Depremde Samsun Kalesi'nin surları ve kuleleri hasar görmüş ve yapının bazı bölümleri yıkılmış.
Tüm bu veriler ve tarihte yaşanmış depremler, Samsun’un gerek deprem gerek ise deprem sonrası oluşması muhtemel heyelan, su taşkını ve tsunamilere karşı da hazırlıklı olması gerektiğini gösteriyor.
Tsunami deyince Samsun için uzak bir ihtimal gibi gelse de veriler tam tersini işaret ediyor;
Karadeniz kıyılarında, 3'ü Türkiye kıyılarında olmak üzere 22 tsunami tespit edilmiş. 1598 yılında Sinop ve Samsun kıyılarındaki tsunamide çok sayıda kişi ölmüş.
***
Samsun ve deprem denildiğinde göz önünde bulundurulması gereken hususlar şöyle;
Alüvyon zemin, heyelan bölgesi ve dolgu alanlarının yoğun olarak görülmesi.
Sıvılaşma riski olan bölgelerde yapılaşmanın yoğun olması.
Samsun’un mevcut yapı stokunun tam olarak kayıt altına alınmamış olması.
Plansız ve dayanıksız yapılaşma ile ekonomik ömrünü tamamlamış yapıların yoğun olması.
Bitişik nizam yapılaşmanın olması…
Tüm bu verilerin ışığında 2018 yılında çıkarılan imar barışı düzenlemesi kapsamında, Samsun genelinde 108 bin 241 bin müracaatın yapılmış olması ise endişe verici.
Bu ve daha detaylı bilgilere “Samsun İl Afet Risk Azaltma Planı’ndan da bakabilirsiniz.
Anlayacağınız Samsun ve ilçeleri henüz depreme hazır değil. Umarım kentsel dönüşüm başta olmak üzere değişim/dönüşüm bir an önce başlar.
Kalın sağlıcakla