Ferruh ÇETİN'den Anılar... TEKKEKÖY MAĞRALARININ

TEKKEKÖY MAĞRALARININ GİZEMİNİ BİLİYORMUSUNUZ?

Bugünkü yazı dizimizde Tekkeköy ilçesindeki mağaralardan bahsetmek işitiyoruz. Bu gizemli mağaraların dışında Tekkeköy ilçesinde birçok tarihi kalıntı da bulunuyor. Bunların bir kısmı bugüne kadar yapılan çalışmalarda gün yüzüne çıkarılmış.
Tekkeköy’de yerleşim insanlık tarihi kadar eskidir. Bugünkü Tekkeköy tarihi süreç için içerisinde mağara yerleşimleri sahasından kuzeye doğru yayılmış ve Samsun'la adeta iç içe geçmiş bir ilçemizdir.
Bölgedeki mağaraların birinde yapılan kazılar neticesinde Hitit, altta Bakır Çağı dönemlerine ait kültür kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Köy mezarlarında ölülerin yanında Tunç ve Bakırdan yapılmış eşyalar ile taştan yapılmış ok uçlarının bulunması ise ilçenin o tarihte ileri bir tekniğe sahip olduğunu göstermektedir. Önceleri denizin mağaralar bölgesine kadar daha sonra denizin, alüvyonlarla dolması nedeniyle ilçenin kıyıdan 4 km uzakta kaldığı tahmin edilmektedir.

İlçe MÖ 3. yüzyıl ortalarında Pontus Devleti sınırları içerisinde girmiş, daha sonra ise sırasıyla Bizans ve Anadolu Selçuklu Devletinin eline geçmiştir. Yıldırım Beyazıt tarafından da Samsun ili ile birlikte Osmanlı Egemenliğine girmiştir. İlçenin adı tahminen 1250-1330 yılları ortasında yaşamış olan Şeyh Zeynüddin’in burada kurduğu “Tekke” ve bu çevre oluşturduğu çiftlikten sonra bir kasaba haline gelmiş, bu nedenle de “TEKKEKÖY” adını almıştır. İlçe 09.08.l988 tarihinde de ilçe olmuştur.
TEKKEKÖY MAĞARALARI 
Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi, Samsun'un Tekkeköy ilçesinde yer alan ve yerleşim geçmişi Eski Taş Çağına dek uzanan arkeolojik sit alanı.
KARADENİZ'İN EN ESKİ YERLEŞİM YERİ 
Vadide yer alan Tekkeköy Mağaraları'nda keşfedilen ve MÖ 15.000 ile MÖ 60.000 yılları arasına tarihlendirilen katman Karadeniz Bölgesi'nin en eski yerleşim yeridir.
Mağara yerleşiminde yaşayan bu ilk insanlar topluluk bilinci gelişmemiş ve henüz üretici pozisyonuna geçmemiş topluluklardı.
KAZILAR 1941'DE BAŞLAMIŞTI
1941'de ilk kez İsmail Kılıç Kökten başkanlığındaki bir heyet tarafından araştırılmaya başlanan vadide çok sayıda tarih öncesi mağara, sığınak ve düz yerleşim yeri keşfedilmiştir.
Geçmişi Eski Taş Çağına dek uzanan buluntular arasında taş yontma yöntemiyle elde edilen ok ve mızrak uçları ile baltalar, kesici ve kazıyıcı aletler de yer almaktadır. Eski Taş Çağı aletlerinin yanı sıra Tunç Çağına ait çömlek, küpe, bilezik ve iğne benzeri gereçler de bulunmuştur.
Bu buluntuların biçim ve teknikleri Orta Anadolu seviyesinde olmakla birlikte kemikten elde edilmiş aletler Orta Anadolu ve Batı Anadolu'da bulunan benzerlerinde ileri bir seviyededir.
DELİKLİ KAYADAKİ BASMAKLAR
Çınarcık Vadisi ve Fındıcak Vadisi'nin birleştiği noktada yer alan ve Delikli Kaya adı ile bilinen kaya kütlesinde keşfedilen basamakların teknik ve biçimsel incelemeleri ile bu noktada bir Frig kalesi bulunduğu saptanmıştır. Bu kalenin ufak çaptaki bir uç kalesi olduğu ve haberleşme amacıyla kullanıldığı düşünülmektedir. Yine vadide bir Hitit yolu da tespit edilmiş, bu yolun üst düzey Hitit yöneticileri tarafından seremoni yolu olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.
Ayrıca vadide Orta Taş Çağı ve Eski Tunç Çağı ile Hititlere ait birçok bulgu da araştırmalar sırasında elde edilmiştir. Vadide elde edilen buluntular Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde muhafaza edilmektedir.
SİT ALANI İLAN EDİLDİ
1977 yılında sit alanı ilan edilen Tekkeköy Mağaraları'nda son yıllarda turizm ekonomisine kazandırılması amacıyla çalışmalar yapılmış ve 2013 yaz turizm sezonunda ziyaretçilere açılmıştır.
Turizme açıldıktan sonra mağaralar Fransız arkeologların da dikkatini çekmiştir.
360.000m2'lik alana bir yayılan mağaraların yalnızca 96.000m2'lik bir kısmı ziyaretçilere açılmış olsa da gelecek dönemde tüm alanların düzenlemesinin yapılması planlanmaktadır.
Ayrıca mağaraların çevresinde Hitit yolu, Frig kalesi kalıntıları ve eski Rum evleri de bulunmaktadır.
Hitit yolu ve Frig kalesi kalıntıları için bir çalışma yapılmamakla beraber eski Rum evlerinin restore edilerek ziyaretçilere açılması planlanmaktadır. Bu evlerin üçü restore edilmiş olup yalnızca biri faaliyettedir.
İMİTASYON MÜZESİ AÇILDI
Samsun'da açılan son müze olan Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi Müze Evi 1 Mart 2014 tarihinde açılmıştır. Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi içerisindeki üç tescilli eski Rum evinden birisinin restore edilmesiyle oluşturulan müzede mağara ve çevresindeki hayata dair malzemeler, mağaralardaki kazılarda ele geçirilen çanak çömlek parçaları ve heykeller yer almaktadır. Türkiye'nin ilk imitasyon müzesi olan müze evin bu adla bilinmesinin nedeni sergilenen malzemelerin buluntular temel alınarak birebir benzerlerinin müze için özel olarak üretilmesidir..
YENİ KZILAR GÜNDEMDE
Tekkeköy Kent Konseyi Başkanlığı’na seçilen OMÜ Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Yavuz Erler ve yönetim kurulu üyelerinin Tekkeköy Belediye Başkanı Hasan Togar’ı ziyaret ederek Tekkeköy’ün tarihini aydınlatacak büyük projeler ortaya konulduğunu da duyuyoruz...
Karadeniz’deki ilk insan yerleşkesi Tekkeköy Mağaraları’nda arkeolojik kazı çalışmalarının yapılması, Tekkeköy sınırlarındaki tarihi yapıtların gün yüzüne çıkartılması, tarihi eserlerin restore edilmesin yanında Tekkeköy’ün tarihini anlatan bir Kitap yazılması gibi konularda çalışmalar başlatılacakmış.
TEKKEKÖY’ÜN BİLİNMEYENLERİ AYDINLANACAK
Tekkeköy Kent Konseyi Başkanı ve OMÜ Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Yavuz Erler, “Tekkeköy, dünya üzerindeki en eski yerleşim yerlerinden birisi olan Tekkeköy Mağaraları gibi bir yerleşime sahip bir ilçe. Bunun yanında birçok tarihi esere sahip arkeolojik bakımdan bakir bir yer. Tekkeköy Kent Konseyi Başkanlığı’na seçilmeden önce bile Tekkeköy hakkında çalışmalar yürütmek araştırmalar yapmayı düşündüğümüzde heyecanımız artıyordu. Şimdi Tekkeköy ilçesine Kent Konseyi Başkanı seçildim. Çok güzel ve çalışkan bir ekibim var. Tekkeköy’ün bilinmeyenlerini, tarihini gün yüzüne çıkartacak dünyaya duyuracak çalışmalar ortaya koyacağımıza inanıyorum. Tekkeköy’ün tarihini anlatan bir kitap yazma çalışmasını başlatacağız” diyor.